Дијабетес е хронична болест која се јавува кога телото не може да произведува доволно инсулин или не може ефикасно да го користи инсулинот што го произведува. Ова доведува до зголемување на нивото на шеќер (глукоза) во крвта, што може да има сериозни последици по здравјето ако не се контролира правилно.
Видови на дијабетес
Тип 1 дијабетес е автоимуно заболување при кое имунолошкиот систем ги напаѓа клетките што произведуваат инсулин во панкреасот. Најчесто се дијагностицира во детството или адолесценцијата. Луѓето со овој тип мора да примаат инсулин доживотно.
Тип 2 дијабетес е најчест облик на дијабетес кој се јавува кога телото не произведува доволно инсулин или не може да го користи правилно (инсулинска резистенција). Почесто се развива кај возрасните, но сè повеќе се појавува и кај помладите луѓе поради нездрав начин на живот. Често се поврзува со прекумерна тежина, недостаток на физичка активност и генетска предиспозиција.
Гестациски дијабетес се јавува за време на бременоста кај жени кои претходно немале дијабетес. Обично исчезнува по породувањето, но може да го зголеми ризикот за развој на тип 2 дијабетес подоцна во животот.
Симптоми на дијабетес
Раните симптоми на дијабетес може да бидат суптилни, но најчестите знаци вклучуваат честа жед и сува уста, често мокрење, ненадејно губење на тежина (кај тип 1 дијабетес), зголемен апетит, умор и слабост, заматен вид, чести инфекции (на пример, на уринарниот тракт, кожата) и споро зараснување на рани. Ако се забележат овие симптоми, важно е да се направи тест за шеќер во крвта и да се посети лекар.
Дијагноза и контрола на дијабетес
Дијабетесот се дијагностицира со помош на тест за гликоза во крвта на гладно, орален тест за толеранција на гликоза и HbA1c тест (покажува просечно ниво на шеќер во крвта во последните три месеци). Редовното мерење на шеќерот во крвта е клучно за управување со болеста.
Третман и управување со дијабетес
Контролата на дијабетесот бара комбинација од здрав начин на живот, лекови и, во некои случаи, инсулинска терапија.
Исхраната треба да биде балансирана и богата со зеленчук, овошје, протеини и сложени јаглехидрати. Потребно е намалување на шеќерите и преработените јаглехидрати и јадење помали, но почести оброци.
Редовната физичка активност (барем 30 минути дневно) помага во контролирање на шеќерот во крвта. Пешачење, пливање, велосипедизам и јога се препорачани активности.
Медикаментозната терапија кај тип 1 дијабетес вклучува инсулин, додека кај тип 2 дијабетес може да се користат лекови кои ја подобруваат чувствителноста на инсулин или ја намалуваат продукцијата на глукоза.
Контролата на телесната тежина значително ја подобрува регулацијата на шеќерот во крвта и го намалува ризикот од компликации.
Стресот може да влијае на нивото на шеќер во крвта, па затоа се препорачуваат техники за релаксација, како што се медитација и длабоко дишење.
Можни компликации ако дијабетесот не се контролира
Ако дијабетесот не се третира правилно, може да доведе до сериозни здравствени проблеми како срцеви заболувања и висок крвен притисок, оштетување на бубрезите (дијабетична нефропатија), проблеми со видот (дијабетична ретинопатија), оштетување на нервите (дијабетична невропатија), инфекции и споро зараснување на рани, што може да доведе до ампутација, како и дијабетична кетоацидоза, што е животозагрозувачка состојба кај тип 1 дијабетес.
