Што е ПСО?
Полицистичен оваријален синдром (ПСО) е ендокрино нарушување што се јавува кај жените во репродуктивна возраст. Се карактеризира со нередовни менструални циклуси, зголемени нивоа на андрогени (машки хормони) и присуство на цисти во јајниците. ПСО може да влијае на репродуктивната способност на жените, но и на нивното метаболичко здравје.
ПСО е еден од најчестите хормонални пореметувања кај жените, со проценка дека влијае на 5-10% од жените во репродуктивна возраст. Според истражувањата, ПСО е главна причина за неплодност кај жените и може да предизвика сериозни последици по здравјето ако не се препознае и третира навремено.
Симптоми на ПСО
Симптомите на ПСО се различни и може да се разликуваат кај различни жени. Најчесто, жените со ПСО имаат некои од следниве симптоми
- Нередовни или изостанати менструални циклуси – Менструацијата може да биде многу редовна или да изостане неколку месеци.
- Зголемено растење на влакна – Жените со ПСО често имаат прекумерно растење на влакна на лица, стомак, грб или градите.
- Акни и проблеми со кожата – Поради зголемениот хормонски баланс на андрогените, кожата може да биде склона на акни, особено на лицето и рамената.
- Опаѓање на косата – Алопеција или губење на косата на горниот дел од главата..
- Зголемување на телесната тежина – Жените со ПСО често имаат потешкотии со контролирање на тежината или може да се соочат со нејзино зголемување.
- Проблеми со плодноста – Поради нерегуларните овулации или целосно отсуство на овулација, жените со ПСО често имаат потешкотии при забременување.
Причини за ПСО и ризици
Точната причина за ПСО останува нејасна, но многу истражувања покажуваат дека неколку фактори можат да придонесат за развој на ова нарушување.
- Генетска предиспозиција – Ако жените имаат роднини со ПСО, шансата да развијат истото нарушување е поголема.
- Инсулинска резистенција – Жените со ПСО често имаат зголемено ниво на инсулин, што може да предизвика зголемено производство на андрогени хормони.
- Хормонски дисбаланс – Зголемено ниво на андрогени (машки хормони) е карактеристично за ПСО и може да предизвика симптоми како што се прекумерно растење на влакна и акни.
ПСО може да доведе до сериозни здравствени последици ако не се третира правилно. Жените со ПСО имаат поголем ризик од развој на хронични болести, вклучувајќи:
- Дијабетес тип 2 – Поради инсулинската резистенција, жените со ПСО имаат поголеми шанси да развијат дијабетес тип 2.
- Хипертензија – Зголемениот ризик од висок крвен притисок се поврзува со ПСО.
- Кардиоваскуларни заболувања – Жените со ПСО имаат поголем ризик од срцеви заболувања.
Дијагноза на ПСО
Дијагнозата на ПСО се поставува преку комбинација од медицинска историја, физички преглед и лабораториски тестови. Докторот може да го побара следново:
- Ултразвучен преглед на јајниците – Овој преглед може да открие присуство на цисти на јајниците.
- Хормонски тестови – Мерење на нивото на хормони во крвта, вклучувајќи естроген, прогестерон, тестостерон и LH/FSH односот, што може да укажува на ПСО.
- Тестови за инсулинска резистенција – Крвни тестови кои помагаат во проценката на нивото на гликоза и инсулин во крвта.
Третман
Третманот на ПСО зависи од сериозноста на симптомите и од специфичните потреби на пациентката. Во повеќето случаи, третманот се фокусира на регулирање на менструалниот циклус, намалување на симптомите и подобрување на метаболичкото здравје. Некои од опциите за третман се
- Контрацептивни таблети – Хормоналните контрацептиви се користат за регулирање на менструацијата и намалување на симптомите како акни и прекумерно растење на влакна.
- Метформин – Овој лек се користи за третирање на инсулинска резистенција и може да помогне во подобрувањето на овулацијата.
- Лекови за овулација – Жените кои имаат проблеми со овулацијата може да користат лекови како што се кломифен цитрат или ЛХ/ФСХ препарати за подобрување на шансите за забременување.
- Третман на симптомите на акни и вишок на влакна – Постојат лекови за намалување на акни и за стимулирање на растењето на косата, како што се антиандрогени препарати или локални лекови.
Превенција и менаџирање на ПСО
За да се намалат ефектите од ПСО и да се подобри квалитетот на животот, важно е да се води здрав начин на живот
- Здрава исхрана – Јадете избалансирана исхрана која е богата со влакна, здрави масти и ниско ниво на шеќери. Ова може да помогне во регулирањето на инсулинската резистенција.
- Редовна физичка активност – Вежбањето помага во контрола на тежината, намалување на инсулинската резистенција и подобрување на хормонскиот баланс.
- Управување со стресот – ПСО може да биде поврзан со поголемо ниво на стрес, што може да го влоши нарушувањето. Техники за релаксација како медитација и јога можат да помогнат.
Рано откривање и соодветен третман на ПСО може значително да го подобри здравјето и состојбата на жените кои се соочуваат со оваа состојба. За најдобри резултати, секогаш се консултирајте со лекар за индивидуализиран третман.
