Што е инсомниа? Симптоми, причини, дијагноза и третман

Што е инсомнија?

Инсомнијата е медицински термин за нарушување на сонот, кое може да влијае на способноста на човекот да заспие, квалитетот на сонот или да се буди прерано и да не може да заспие повторно. Според некои истражувања, околу 30% од возрасните лица во светот се соочуваат со инсомнија во одреден момент од нивниот живот, а приближно 10% имаат хронична форма на оваа состојба.

Симптоми на инсомнија

Симптомите на инсомнија може да се разликуваат во зависност од индивидуалните услови, но најчесто вклучуваат:

1. Тешкотии во заспивањето: Лицата со инсомнија често се борат да заспијат, што може да доведе до долг период на превртување во кревет.
2. Често будење: Непријатно е да се будите среде ноќ и да не можете да се вратите во сонот. Ова може да предизвика чувство на умор и исцрпеност следниот ден.
3. Рано будење: Некои луѓе се будат многу порано од планираното време и не можат да заспијат повторно.
4. Краток сонот: Времето поминато во спиење може да биде значително намалено, што резултира со недостаток на одмор.
5. Умор и исцрпеност: Долгите периоди на недостаток на сон може да доведат до чувство на замор, намалена концентрација, раздражливост.
6. Проблеми со концентрацијата: Лицата со инсомнија можат да имаат проблеми со фокусирањето и решавањето на проблеми поради недостаток на одмор.

Дијагноза на инсомнија

Дијагнозата на инсомнија обично вклучува:

1. Истражување на медицинската историја: Лекарот ќе ја прегледа медицинската историја на пациентот и ќе ги запише сите симптоми и животните навики.
2. Физички преглед: Прегледот може да вклучува основни тестови за да се исклучат други здравствени проблеми кои може да влијаат на сонот.
3. Дневник на сонот: Лекарот може да препорача водич за дневник на сонот, каде пациентот ќе ги запишува времето на заспивање, будење и квалитетот на сонот.
4. Полисомнографија: Во некои случаи, може да биде неопходно да се изврши полисомнографија (студија на сонот) во специјализирана лабораторија. Оваа студија ја следи активноста на мозокот, дишењето и други физички функции за време на спиењето.

Третман на инсомнија

Лекувањето на инсомнијата може да вклучува комбинација на терапевтски методи и промени во животниот стил:

1. Когнитивно-бихејвиорална терапија (CBT): CBT за инсомнија е ефикасна терапија која помага на пациентите да идентификуваат и променат негативните мисли и навики поврзани со спиењето.
2. Лекови за спиење: Лекарите понекогаш препорачуваат краткотрајна употреба на лекови за спиење, но овие лекови можат да доведат до зависност ако се користат подолг период.
3. Хигиена на сонот: Примената на добри навики за спиење, познати како хигиена на сонот, може да помогне во подобрување на квалитетот на сонот. Ова вклучува:
   • Создавање редовен распоред на спиење
   • Создавање мирна и темна средина за спиење
   • Избегнување на кофеин и алкохол пред спиење
   • Ограничување на употребата на електронски уреди пред заспивање
4. Справување со стресот: Техники за управување со стресот, како што се медитација, јога и вежби за опуштање, можат да помогнат во намалувањето на стресот и подобрување на квалитетот на сонот.

Превенција на инсомнија

Иако инсомнијата не може да се спречи во целост, постојат некои мерки кои можете да ги преземете за да ја намалите веројатноста:

1. Редовно вежбање: Физичката активност може да помогне во подобрување на квалитетот на сонот, но вежбањето треба да се избегнува непосредно пред спиење.
2. Постепено намалување на стресот: Избегнувањето на стресни ситуации и управувањето со емоционалните проблеми може да помогне во намалувањето на ризикот од инсомнија.
3. Избегнување на стимуланси: Ограничете ја консумацијата на кофеин, никотин и алкохол, особено во вечерните часови, бидејќи овие супстанции можат да влијаат на спиењето.
4. Здрави навики за спиење: Применувајте добри навики за спиење, како што се одржување на редовен распоред на спиење, создавање пријатна средина за спиење и избегнување на оброк пред спиење.