Што се заушките?
Заушките се вирусна инфекција предизвикана од вирусот на заушки (mumps virus), кој припаѓа на групата на парамиксовируси. Главната карактеристика на оваа инфекција е воспалението и отокот на паротидните жлезди кои се наоѓаат под и пред ушите. Ова може да предизвика болка, оток на лицето и чувство на непријатност. Заушките најчесто се јавуваат кај деца, но можат да ги погодат и возрасните доколку не се вакцинирани или претходно не биле заразени.
Како се пренесуваат заушките?
Заушките се многу заразни и се пренесуваат преку директен контакт со заразено лице, преку кашлање, кивање или споделување на лични предмети како чаши, лажици и слично. Вирусот се шири преку респираторни капки кои влегуваат во организмот преку дишните патишта. Инфицираното лице може да го пренесе вирусот дури неколку дена пред да ги развие првите симптоми и до неколку дена по појавата на отокот на плункалните жлезди.
Симптоми на заушки
Периодот на инкубација, односно времето од заразување до појава на симптомите, е обично 16 до 18 дена. Сепак, некои луѓе може да не развијат типични симптоми или да имаат многу благи симптоми. Најчестите симптоми на заушки вклучуваат:
- Оток на една или двете паротидни жлезди, што може да биде болен
- Болка при џвакање или голтање
- Треска
- Главоболка
- Умор и слабост
- Сува уста
- Намален апетит
Во некои случаи, вирусот може да предизвика и компликации, особено кај возрасните, како што се воспаление на тестисите (орхитис), јајниците (оофоритис), панкреасот (панкреатитис), и мозочната обвивка (менингитис). Овие компликации може да бидат сериозни, па дури и да доведат до стерилитет или други долгорочни проблеми.
Дијагноза
Дијагнозата на заушките обично се поставува врз основа на симптомите и физичкиот преглед. Докторот најчесто ќе го процени отокот на жлездите и ќе праша за евентуално изложување на вирусот. Во некои случаи, може да се побараат и лабораториски тестови за да се потврди присуството на вирусот, како што се крвни тестови или тестови на плунка. Овие тестови ќе покажат дали имате антитела против вирусот на заушки.
Третман
Нема специфичен лек за заушките, бидејќи тоа е вирусна инфекција. Лекувањето е насочено кон ублажување на симптомите и поддршка на телото додека се бори против инфекцијата. Некои од препорачаните мерки за олеснување на симптомите вклучуваат:
- Одмор и избегнување физички активности
- Пиење многу течности за хидратација
- Земете аналгетици како парацетамол или ибупрофен за намалување на болката и треската
- Ладни облоги на отечените жлезди за намалување на болката и отокот
- Избегнување на кисели и тврди храни кои можат да ја зголемат болката при џвакање
Превенција
Најдобрата превенција против заушките е вакцинацијата. Вакцината MMR (морбили, заушки, рубеола) е широко достапна и е дел од рутинските детски вакцинации. Вакцината се дава во две дози, првата доза на возраст од 12 до 15 месеци, а втората доза меѓу 4 и 6 години. Оваа вакцина обезбедува високо ниво на заштита од инфекција.
Освен вакцинацијата, другите мерки за превенција вклучуваат:
- Избегнување близок контакт со лица кои имаат симптоми на заушки
- Редовно миење на рацете
- Покривање на устата и носот при кашлање и кивање
- Избегнување споделување на лични предмети како чаши, прибор за јадење и четки за заби
